Szkoda koparki – zakres odpowiedzialności z umowy OC posiadaczy pojazdów wielofunkcyjnych

Szkoda koparki a OC

Szkody koparki i odpowiedzialność jej właściciela z OC stanowią jedną z bardziej skomplikowanych spraw w zakresie praktyki ubezpieczeniowej. Ponadto, sądy różnie kwalifikują szkody koparki. Szkody wyrządzone przez koparkę (szkoda koparki) zdarzają się stosunkowo rzadko, jednak mogą to być szkody wyjątkowo rozległe czy niebezpieczne. Szkody koparek są w różny i niejednolity sposób traktowane przez ubezpieczycieli.

Szkoda koparki

Szkody spowodowane przez koparkę mają miejsce przede wszystkim w trakcie różnego rodzaju prac np. budowlanych. W ich trakcie używane są pojazdy wielofunkcyjne np. koparki, bobcaty czy innego rodzaju pojazdy jezdne. Często dochodzi w trakcie takich prac, do kolizji, wypadków czy innego rodzaju szkód związanych z ich działalnością. Zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela (sprawcy) był jak do tej pory kontrowersyjny w orzecznictwie sądowym jak i w praktyce firm ubezpieczeniowych. Dlatego też, zwrócono się do SN (Sądu Najwyższego), aby rozstrzygnął problematyczne kwestie.

Obowiązkowe OC właścicieli koparek (szkody koparek)

Właściciele koparek, w niektórych sytuacjach są zobowiązani do płacenia składek OC. Ponadto, nieraz po prostu ze względu na ryzyko działalności dodatkowo je wykupują. Obowiązek zależy od tego, czy koparka jest używana poza placem budowy. Potencjalne ryzyko odpowiedzialności za możliwie dużą szkodę koparki – powoduje, że wiele firm budowlanych wykupuje takie polisy.

Ubezpieczenie OC koparki jest obowiązkowe, jeśli:

• Koparka jest zarejestrowana i porusza się po drogach publicznych lub strefach zamieszkania.
• Koparka jest niezarejestrowana, ale holowana po drogach publicznych.

W pozostałych przypadkach ubezpieczenie OC nie jest obowiązkowe, ale zdecydowanie warto je wykupić. Dlaczego?

• Polisa OC chroni właściciela koparki przed odpowiedzialnością cywilną za szkody wyrządzone osobom trzecim lub ich mieniu podczas użytkowania maszyny.
• Szkody wyrządzone koparką mogą być bardzo kosztowne, dlatego posiadanie ubezpieczenia OC jest ważnym zabezpieczeniem finansowym.
• Nawet jeśli koparka jest używana tylko na terenie prywatnym, istnieje ryzyko urazu operatora lub uszkodzenia maszyny. W takich sytuacjach polisa OC może pokryć koszty leczenia lub naprawy.

Ubezpieczenie OC koparki można wykupić na okres minimum 3 miesięcy. Dostępne są również polisy krótkoterminowe, co jest szczególnie korzystne w przypadku maszyn używanych sezonowo.

Cena ubezpieczenia OC koparki zależy od wielu czynników, takich jak:

• Rodzaj koparki (np. gąsienicowa, kołowa)
• Masa koparki
• Roczny przebieg
• Historia szkód
• Lokalizacja

Przed zakupem ubezpieczenia OC warto porównać oferty różnych towarzystw ubezpieczeniowych. Można to zrobić online lub za pomocą multiagencji ubezpieczeniowej.

Posiadanie ważnego ubezpieczenia OC koparki to nie tylko obowiązek prawny, ale również rozsądna decyzja biznesowa chroniąca przed nieprzewidzianymi wydatkami (szkodami wyrządzonymi przez koparki, które mogą być naprawdę rozległe).

Zasady odpowiedzialności za szkody koparek (prawo cywilne)

W polskim prawie cywilnym właściciel koparki ponosi odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez tę maszynę (szkodę powstałą w wyniku pracy lub jazdy koparki), zarówno osobom trzecim, jak i ich mieniu. Zasady tej odpowiedzialności reguluje Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93). Szkody powstałe w wyniku pracy lub jazdy koparki, ze względu na rozmiar maszyny i jej sposób działania (pracy) nierzadko mają charakter bardzo rozległy i kosztowny do usunięcia.

Istnieje kilka rodzajów odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez koparkę:

• Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka – właściciel koparki odpowiada za szkody wyrządzone przez tę maszynę, nawet jeśli nie ponosi winy. Odpowiedzialność ta ma zastosowanie w przypadku szkód wyrządzonych przez koparkę podczas jej normalnego użytkowania.
• Odpowiedzialność na zasadzie winy – właściciel koparki odpowiada za szkody wyrządzone przez tę maszynę, jeśli ponosi winę w postaci umyślności lub niedbalstwa. Odpowiedzialność ta ma zastosowanie w przypadku szkód wyrządzonych przez koparkę w wyniku niewłaściwego użytkowania lub zaniedbania.
• Odpowiedzialność za działania osób trzecich – właściciel koparki może odpowiadać za szkody wyrządzone przez tę maszynę, jeśli szkody te zostały wyrządzone przez osoby trzecie działające na jego polecenie lub z jego zezwoleniem.

Oprócz odpowiedzialności cywilnej, właściciel koparki może również ponosić odpowiedzialność karną za szkody wyrządzone przez tę maszynę, jeśli szkody te zostały wyrządzone umyślnie lub w wyniku rażącego niedbalstwa.

W celu ochrony przed odpowiedzialnością cywilną i karną za szkody wyrządzone przez koparkę, właściciel tej maszyny powinien:

• Wykupić ubezpieczenie OC koparki – polisa OC chroni właściciela koparki przed odpowiedzialnością cywilną za szkody wyrządzone osobom trzecim lub ich mieniu podczas użytkowania maszyny.
• Zatrudnić wykwalifikowanego operatora koparki – operator koparki powinien posiadać odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie w obsłudze tej maszyny.
• Regularnie serwisować koparkę – regularne serwisy pomagają utrzymać koparkę w dobrym stanie technicznym i zmniejszają ryzyko awarii, która może doprowadzić do szkód.
• Zastosować odpowiednie środki bezpieczeństwa – stosowanie środków bezpieczeństwa, takich jak bariery ochronne i sygnalizacja świetlna, może pomóc w zapobieganiu szkodom wyrządzonym przez koparkę.

Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez koparkę może być bardzo poważna. Dlatego ważne jest, aby właściciel tej maszyny podjął wszelkie niezbędne kroki, aby chronić się przed odpowiedzialnością cywilną i karną.

Rozbieżności w orzecznictwie w sprawie zakresu odpowiedzialności z umowy OC posiadaczy pojazdów wielofunkcyjnych (szkoda koparki a OC)

Pojęcie „ruchu pojazdu” w zakresie szkód koparek

W przypadku odpowiedzialności OC sprawcy za szkody, które nie powstały w trakcie ruchu pojazdu a np. w trakcie garażowania, postoju itp. – przyjmuje się nieco odmienne zasady odpowiedzialności właściciela pojazdu (ewentualnego sprawcy).

Jeszcze inaczej wyglądała do tej pory sprawa odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez pojazd wielofunkcyjny (szkody koparek). Kwestią sporną pozostawała interpretacja i podejście do odpowiedzialności w przypadku ruchu i braku ruchu pojazdu wielofunkcyjnego.

Za pojazd wielofunkcyjny można uznać m.in. koparki, spycharki czy ciągniki z podpiętymi urządzeniami. Pojazdy te mogą spełniać wiele funkcji. Nie służą wyłącznie przemieszczaniu się osoby kierującej, a mają funkcje techniczne np. kopanie itp., co również wiąże się z możliwością powstania szkód różnego rodzaju (innej specyfiki niż w przypadku szkód komunikacyjnych między pojazdami).

Dawniej, orzecznictwo różnie rozumiało pojęcie „ruchu” pojazdu. Początkowo było ono rozumiane szeroko. Ruchem pojazdu był każdy ruch, niezależnie od pełnionej funkcji. Decydującym czynnikiem jest praca silnika (włączony lub wyłączony). Oznacza to, że już samo zapalenie pojazdu np. włączenie koparki było traktowane jako ruch pojazdu. Jeśli zatem występował np. tego rodzaju ruch pojazdu (odpalony silnik lub minimalny ruch); uznawało się, że sprzęt (np. koparka) była używana w celu komunikacyjnym, ale też jako narzędzie pracy. Przyjmowało się dwufunkcyjność takich sytuacji tj. nie tylko komunikację, ale też pracę np. koparki.

Po jakimś czasie pojęcie ruchu i jego wykładnia oraz jej znaczenie w odszkodowaniach za szkody wyrządzone przez pojazdy wielofunkcyjne, zaczęło się zmieniać (tj. zawężać). Orzecznictwo sądowe przyjmowało, że należy rozróżnić te dwie funkcje sprzętu. Odróżniano zatem ruch związany z przemieszczaniem np. koparki (funkcja komunikacyjna), od sytuacji pracy. Przykładowo orzeczenia SN w wyrokach z dnia 08.09.2019r. (IX CSK 292/18) i 10.10.2019r. (I PK 137/18) wskazał na rozróżnienie tych dwóch funkcji. Ruch pojazdu połączono z funkcją komunikacyjną sprzętu. Pogląd ten nie był korzystny dla poszkodowanych. Ubezpieczyciele odmawiali wypłaty odszkodowania jeśli pojazd nie był w ruchu rozumianym jako komunikacja.

Uchwała Sądu Najwyższego – ujednolicenie orzecznictwa

Rzecznik Finansowy jako podmiot pomagający poszkodowanym w uzyskaniu właściwych świadczeń od ubezpieczycieli, ma również prawo do wystąpienia do SN z wnioskiem o rozstrzygnięcie zakresu odpowiedzialności z umowy OC posiadaczy pojazdów wielofunkcyjnych. W związku z wnioskiem Rzecznika Finansowego SN wydał uchwałę (uchwała SN z dnia 14.01.2022r., sygn. III CZP 7/22), w której ujednolicił podejście do sprawy wykładni pojęcia „ruchu pojazdu” i zakresu odpowiedzialności ubezpieczyciela za szkody wyrządzone przez pojazdu wielofunkcyjne.

Uchwała SN wskazuje na rozszerzenie zakresu odpowiedzialności ubezpieczyciela pojazdu wielofunkcyjnego również na szkody wyrządzone przez pojazdy wielofunkcyjne w trakcie pracy pojazdu (szkody koparek) tj. nie koniecznie musi być wykonywana funkcja komunikacyjna, a wystarczy, aby urządzenie było uruchomione i np. pracowało.

Uchwała porządkuje pogląd w sprawie odpowiedzialności ubezpieczycieli. Przede wszystkim, ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność nie tylko kiedy np. koparka się porusza w związku ze zmianą miejsca pracy (komunikacja), ale także w związku z pracą (jakąkolwiek np. kopaniem dołu). Jest to stanowisko korzystniejsze dla poszkodowanych. Ruch pojazdu został zdefiniowny nie tylko jako komunikacja (funkcja), ale też praca pojazdu (narzędzie pracy), czyli np. kopanie dołu.

Za szkodę wyrządzoną np. przez operatora koparki, ubezpieczyciel będzie odpowiadał z tytułu zawartej umowy OC:

• w sytuacji, gdy szkoda powstanie w związku z ruchem tego pojazdu po drodze,

• w sytuacji, gdy szkoda zostanie wyrządzona w trakcie pracy koparki, np. gdy ktoś zostanie uderzony łyżką koparki.

Ponadto, odpowiedzialność ubezpieczyciela obejmuje szkody wyrządzone przez urządzenie zamontowane w pojeździe, także wtedy, gdy w chwili wyrządzenia szkody, pojazd nie pełnił funkcji komunikacyjnej.

Z powyższych względów należy ocenić powyższą uchwałę pozytywnie. Rozszerza ona i porządkuje kwestie odpowiedzialności ubezpieczyciela za szkody wyrządzone np. koparką. Szkody obejmują nie tylko komunikacyjną funkcję ruchu, ale także wiążą odpowiedzialność za szkody z sytuacjami związanymi z pracą (narzędzie pracy) takiego pojazdu.

Prowadzimy sprawy z tego zakresu. Możemy taką szkodę odkupić, poprowadzić w sądzie lub pomóc w przypadku odmowy wypłaty odszkodowania czy w zakresie ustalenia zakresu szkody.

kontakt

Zapraszamy do kontaktu.

Rzecznik Finansowy

Sąd Najwyższy