Odszkodowanie i zadośćuczynienie – zasady związane z dochodzeniem roszczeń

Zadośćuczynienie oprócz odszkodowania

W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia oprócz naprawienia szkody sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Jest ono przyznawane oprócz odszkodowania, które może dotyczyć przykładowo zwrotu kosztów leczenia. Zadośćuczynienie jest przyznawane także w wypadku zaistnienia szkody wynikającej z pozbawienia wolności oraz w wypadku skłonienia za pomocą podstępu, gwałtu lub nadużycia stosunku zależności do poddania się czynowi nierządnemu.

Jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł. Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Możliwe jest także dochodzenie zadośćuczynienia w razie ciężkiego i trwałego uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, skutkującego niemożnością nawiązania lub kontynuowania więzi rodzinnej z najbliższym członkiem rodziny poszkodowanego. Podobnie w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Jak wylicza się wysokość zadośćuczynienia ?

Wysokość zadośćuczynienia powinna odpowiadać rozmiarowi krzywdy. Decyduje o tym wiele czynników np. stopień negatywnych doznań osoby pokrzywdzonej, wiek pokrzywdzonego, czas trwania dolegliwości, konsekwencje jakie powodują dla funkcjonowania zarówno w dziedzinie jego życia osobistego, jak i społecznego. W związku z tym, iż zadośćuczynienie ma stanowić swoistą rekompensatę szkody niemajątkowej ustalenie jego wysokości jest niezwykle trudne i wymaga uwzględnienia wielu czynników.

Oszacować wartość bólu po utracie sprawności, traumatycznym wypadku czy stracie bliskiej osoby jest znacznie trudniej. Dlatego w tego typu sprawach często powołuje się dowody z opinii biegłych psychologów i psychiatrów, którzy ocenią wpływ zdarzenia na stan psychiczny poszkodowanego. Wysokość zadośćuczynienia odpowiadająca doznanej krzywdzie powinna być dla niego odczuwalna i przynosić mu równowagę emocjonalną, naruszoną przez doznane cierpienia psychiczne.

Zadośćuczynienie a odszkodowanie – różnice

Główną różnicą dotyczącą odróżnienia z zadośćuczynienie od odszkodowania jest cel jaki ma mieć dane świadczenie. Zadośćuczynienie ma na celu zrekompensowanie szkody niemajątkowej, natomiast odszkodowanie dotyczy szkody majątkowej.

Zdefiniowanie szkody majątkowej nie generuje większych trudności. Jest nią każdy uszczerbek w stanie posiadania, może to być np. uszkodzenie samochodu w kolizji drogowej. Wycena szkody w tym przypadku również jest stosunkowo prosta – poszkodowany powinien przedstawić dokumenty potwierdzające wysokość doznanej szkody. Może to być m. in. rachunek za naprawę samochodu w warsztacie czy faktura za usługę psychologiczną lub rachunek z gabinetu rehabilitacji albo lekarskiego. Ofiara wypadku może żądać zwrotu kosztów leczenia, rehabilitacji, dojazdów do placówek medycznych, zakupów sprzętu medycznego, np. wózka inwalidzkiego czy przystosowania mieszkania do swoich nowych potrzeb.

Natomiast szkoda niemajątkowa, czyli krzywda nie jest już tak łatwa do zdefiniowana. Jest to bowiem zarówno cierpienie fizyczne, jak i cierpienie psychiczne, np. wynikające np. z traumy po wypadku lub ze straty bliskiej osoby. Zadośćuczynienie stanowi niejako pieniężne wyrównanie krzywdy. Z tego rodzaju świadczeniem możemy mieć do czynienia jedynie w przypadku szkody na osobie.

Odszkodowania i zadośćuczynienie za jedną szkodę

Bardzo często zdarza się, że jedno zdarzenie łączy się z powstaniem wielu rodzajów szkód. Może to być szkoda majątkowa i niemajątkowa (krzywda). Wtedy możemy się domagać zarówno odszkodowania jak i zadośćuczynienia. Wskutek wypadku samochodowego może powstać szkoda w postaci obrażeń ciała, wiążąca się ze szkodą majątkową i niemajątkową (krzywdą).

Przykładowo jeśli ta sama poszkodowana (pokrzywdzona) osoba nie ma w związku z wypadkiem (obrażeniami) możliwości samodzielnego pracowania, funkcjonowania itp. – powstaje szkoda majątkowa. Ponadto, szkoda może się wiązać z krzywdą, w postaci choćby cierpień, a także oszpecenia (złe samopoczucie, spadek samooceny).

W takiej sytuacji będzie mógł się domagać obu form rekompensaty.

Jeszcze inna sytuacja jest związana z utratą bliskiej osoby w wypadku samochodowym. Powoduje to poczucie krzywdy, pogorszenie sytuacji majątkowej bliskich jeśli zmarły był głównym żywicielem rodziny. W takiej sytuacji obok zadośćuczynienia po śmierci osoby najbliższej, można wystąpić z roszczeniem o stosowne odszkodowanie za pogorszenie sytuacji życiowej.

Zadośćuczynienie po śmierci osoby najbliższej w wypadku

W przypadku zadośćuczynienia po śmierci osoby najbliższej powinna to być kwota odpowiednia do doznanej krzywdy. Ubezpieczyciel wypłacając odszkodowania powinien mieć na względzie wiele czynników związanych z tą sytuacją. Przede wszystkim, ustalając takie zadośćuczynienie bierze się pod uwagę – stopień pokrewieństwa ze zmarłym, stopień łączących ich uczuć, cierpienia psychiczne, poczucie krzywdy, osamotnienia i bezsilności wobec trudności życiowych, a także pozbawienie pomocy i opieki osoby bliskiej czy skutki śmierci osoby bliskiej dla poszkodowanego, jakie ujawnić mogą się w przyszłości.

Wysokość odszkodowania nie może być wyższa od szkody faktycznej (doznanej). Oblicza się ją łatwiej niż przy zadośćuczynieniu, ponieważ jej wartość jest dużo bardziej mierzalna, a zarazem łatwiejsza do wykazania i obliczenia.

Oczywiście celem uzyskania odpowiedniego odszkodowania należy mieć na ten fakt dowody. Stanowią je przede wszystkim, faktury i rachunki, które będą stanowić potwierdzenie poniesionych wydatków związanych z leczeniem i rehabilitacją. Celowość wydatków i kosztów, podlegających zwrotowi (odszkodowanie) może potwierdzić opinia biegłego lekarza. Opinia ta potwierdza zasadność przedstawionych kosztów i ich związek z wypadkiem.

Zadośćuczynienie i odszkodowanie to zatem podobne instytucje, które występują czasem jednocześnie w ramach jednej sprawy. Pierwsze, służy do naprawienia szkody niemajątkowej, czyli krzywdy, a drugie – szkody majątkowej.