Zielona Karta – System
Zielona Karta – odszkodowania za zagraniczne szkody samochodowe
Głównym celem działającego od 1 stycznia 1953 r. Systemu Zielonej Karty jest zapewnienie, aby poszkodowani w wypadkach komunikacyjnych mogli otrzymać należne im odszkodowanie z tytułu szkód spowodowanych przez kierowcę pojazdu zarejestrowanego za granicą oraz aby zmotoryzowani nie byli zmuszeni do nabywania komunikacyjnego ubezpieczenia OC na granicy każdego z odwiedzanych przez nich krajów.

Zielona Karta
Zielona Karta – Biura Narodowe
Kraje członkowskie Systemu Zielonej Karty osiągają ten cel poprzez stworzenie w oparciu o uregulowania Rekomendacji Genewskiej ONZ (Recommendation No 5 on Insurance of Motorists Against Third Party Risks – 25.01.1949) systemu dwustronnych umów na mocy których Międzynarodowy Certyfikat Ubezpieczeniowy (Zielona Karta) uznawany jest przez rządy państw, których Biura Narodowe należą do Systemu – bez dodatkowych formalności i opłat – za dowód istnienia ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej zgodnie z prawem ubezpieczeniowym obowiązującym w ich kraju.
Systemem zarządza Rada Biur utworzona przez Biura Narodowe z państw członkowskich Systemu.
System Zielonej Karty jest w zasadzie systemem europejskim; obecnie należą do niego prawie wszystkie europejskie rynki ubezpieczeniowe (z wyjątkiem Kosowa) oraz rynki ubezpieczeniowe Azerbejdżanu, Iranu, Maroka i Tunezji. Podstawowymi warunkami przystąpienia do Systemu jest istnienie w państwie, którego Biuro Narodowe jest kandydatem, obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz ustanowienie Biura Narodowego reprezentującego dany rynek ubezpieczeniowy.
Obecnie System Zielonej Karty zrzesza 46 Biur Narodowych.
Domniemanie ważnego ubezpieczenia OC (ważna tablica rejestracyjna)
W ramach Systemu Zielonej Karty funkcjonuje Porozumienie Wielostronne, zgodnie z którym kierowcy pojazdów zarejestrowanych w państwach, Biura Narodowe których są Sygnatariuszami Porozumienia mogą poruszać się po terytoriach tych państw bez konieczności posiadania Zielonej Karty. W ich przypadku domniemywa się posiadanie ważnego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zawartego w kraju, w którym pojazd został zarejestrowany o czym świadczy ważna tablica rejestracyjna pojazdu. Do Porozumienia Wielostronnego należy 36 spośród 47 członków Systemu Zielonej Karty, w tym Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.
Zielona Karta – kolizja za granicą – tryb postępowania
Jeśli mamy kolizję za granicą, w szczególności w systemie Zielonej Karty, to proces likwidacji szkody i uzyskania odszkodowania nie jest zbyt skomplikowany. Po pierwsze, w momencie szkody polskiego kierowcy (pojazdu) – za granicą, należy sporządzić oświadczenie sprawcy o kolizji lub wypadku drogowym, ewentualnie uzyskać notatkę policyjną z miejsca zdarzenia, jeśli na miejsce zdarzenia była wzywana policja.
Ponadto, należy sporządzić dokładną dokumentację zdjęciową uszkodzeń i zgłosić się ze sprawą do nas.
Jeśli samodzielnie zgłosimy szkodę w Polsce u przedstawiciela ubezpieczyciela polskiego zagranicznej firmy, to uzyskamy dużo niższe odszkodowanie. Jeśli natomiast sprawa zostanie zgłoszona bezpośrednio za granicą, to odszkodowanie jest o wiele wyższe. Nasza firma, pomaga wykonać dokładny kosztorys uszkodzeń według cen i stawek zagranicznych, we walucie zagranicznej (np. EURO). Ponadto, prowadzimy wszystkie formalności związane ze zgłoszeniem szkody zagranicznej szkody bezpośrednio do zagranicznego ubezpieczyciela w imieniu i na rzecz klienta. Klient musi tylko dostarczyć dokumenty wymagane do zgłoszenia szkody i oczekiwać na wypłatę odszkodowania.
Zgłoś szkodę za granicą bezpośrednio u nas! Uzyskaj większe odszkodowanie!
Szkoda koparki – zakres odpowiedzialności z umowy OC posiadaczy pojazdów wielofunkcyjnych
Szkoda koparki a OC
Szkody koparki i odpowiedzialność jej właściciela z OC stanowią jedną z bardziej skomplikowanych spraw w zakresie praktyki ubezpieczeniowej. Ponadto, sądy różnie kwalifikują szkody koparki. Szkody wyrządzone przez koparkę (szkoda koparki) zdarzają się stosunkowo rzadko, jednak mogą to być szkody wyjątkowo rozległe czy niebezpieczne. Szkody koparek są w różny i niejednolity sposób traktowane przez ubezpieczycieli.

Szkoda koparki
Szkody spowodowane przez koparkę mają miejsce przede wszystkim w trakcie różnego rodzaju prac np. budowlanych. W ich trakcie używane są pojazdy wielofunkcyjne np. koparki, bobcaty czy innego rodzaju pojazdy jezdne. Często dochodzi w trakcie takich prac, do kolizji, wypadków czy innego rodzaju szkód związanych z ich działalnością. Zakres odpowiedzialności ubezpieczyciela (sprawcy) był jak do tej pory kontrowersyjny w orzecznictwie sądowym jak i w praktyce firm ubezpieczeniowych. Dlatego też, zwrócono się do SN (Sądu Najwyższego), aby rozstrzygnął problematyczne kwestie.
Obowiązkowe OC właścicieli koparek (szkody koparek)
Właściciele koparek, w niektórych sytuacjach są zobowiązani do płacenia składek OC. Ponadto, nieraz po prostu ze względu na ryzyko działalności dodatkowo je wykupują. Obowiązek zależy od tego, czy koparka jest używana poza placem budowy. Potencjalne ryzyko odpowiedzialności za możliwie dużą szkodę koparki – powoduje, że wiele firm budowlanych wykupuje takie polisy.
Ubezpieczenie OC koparki jest obowiązkowe, jeśli:
- Koparka jest zarejestrowana i porusza się po drogach publicznych lub strefach zamieszkania.
- Koparka jest niezarejestrowana, ale holowana po drogach publicznych.
W pozostałych przypadkach ubezpieczenie OC nie jest obowiązkowe, ale zdecydowanie warto je wykupić. Dlaczego?
- Polisa OC chroni właściciela koparki przed odpowiedzialnością cywilną za szkody wyrządzone osobom trzecim lub ich mieniu podczas użytkowania maszyny.
- Szkody wyrządzone koparką mogą być bardzo kosztowne, dlatego posiadanie ubezpieczenia OC jest ważnym zabezpieczeniem finansowym.
- Nawet jeśli koparka jest używana tylko na terenie prywatnym, istnieje ryzyko urazu operatora lub uszkodzenia maszyny. W takich sytuacjach polisa OC może pokryć koszty leczenia lub naprawy.
Ubezpieczenie OC koparki można wykupić na okres minimum 3 miesięcy. Dostępne są również polisy krótkoterminowe, co jest szczególnie korzystne w przypadku maszyn używanych sezonowo.
Cena ubezpieczenia OC koparki zależy od wielu czynników, takich jak:
- Rodzaj koparki (np. gąsienicowa, kołowa)
- Masa koparki
- Roczny przebieg
- Historia szkód
- Lokalizacja
Przed zakupem ubezpieczenia OC warto porównać oferty różnych towarzystw ubezpieczeniowych. Można to zrobić online lub za pomocą multiagencji ubezpieczeniowej.
Posiadanie ważnego ubezpieczenia OC koparki to nie tylko obowiązek prawny, ale również rozsądna decyzja biznesowa chroniąca przed nieprzewidzianymi wydatkami (szkodami wyrządzonymi przez koparki, które mogą być naprawdę rozległe).
Zasady odpowiedzialności za szkody koparek (prawo cywilne)
W polskim prawie cywilnym właściciel koparki ponosi odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez tę maszynę (szkodę powstałą w wyniku pracy lub jazdy koparki), zarówno osobom trzecim, jak i ich mieniu. Zasady tej odpowiedzialności reguluje Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93). Szkody powstałe w wyniku pracy lub jazdy koparki, ze względu na rozmiar maszyny i jej sposób działania (pracy) nierzadko mają charakter bardzo rozległy i kosztowny do usunięcia.
Istnieje kilka rodzajów odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez koparkę:
- Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka – właściciel koparki odpowiada za szkody wyrządzone przez tę maszynę, nawet jeśli nie ponosi winy. Odpowiedzialność ta ma zastosowanie w przypadku szkód wyrządzonych przez koparkę podczas jej normalnego użytkowania.
- Odpowiedzialność na zasadzie winy – właściciel koparki odpowiada za szkody wyrządzone przez tę maszynę, jeśli ponosi winę w postaci umyślności lub niedbalstwa. Odpowiedzialność ta ma zastosowanie w przypadku szkód wyrządzonych przez koparkę w wyniku niewłaściwego użytkowania lub zaniedbania.
- Odpowiedzialność za działania osób trzecich – właściciel koparki może odpowiadać za szkody wyrządzone przez tę maszynę, jeśli szkody te zostały wyrządzone przez osoby trzecie działające na jego polecenie lub z jego zezwoleniem.
Oprócz odpowiedzialności cywilnej, właściciel koparki może również ponosić odpowiedzialność karną za szkody wyrządzone przez tę maszynę, jeśli szkody te zostały wyrządzone umyślnie lub w wyniku rażącego niedbalstwa.
W celu ochrony przed odpowiedzialnością cywilną i karną za szkody wyrządzone przez koparkę, właściciel tej maszyny powinien:
- Wykupić ubezpieczenie OC koparki – polisa OC chroni właściciela koparki przed odpowiedzialnością cywilną za szkody wyrządzone osobom trzecim lub ich mieniu podczas użytkowania maszyny.
- Zatrudnić wykwalifikowanego operatora koparki – operator koparki powinien posiadać odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie w obsłudze tej maszyny.
- Regularnie serwisować koparkę – regularne serwisy pomagają utrzymać koparkę w dobrym stanie technicznym i zmniejszają ryzyko awarii, która może doprowadzić do szkód.
- Zastosować odpowiednie środki bezpieczeństwa – stosowanie środków bezpieczeństwa, takich jak bariery ochronne i sygnalizacja świetlna, może pomóc w zapobieganiu szkodom wyrządzonym przez koparkę.
Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez koparkę może być bardzo poważna. Dlatego ważne jest, aby właściciel tej maszyny podjął wszelkie niezbędne kroki, aby chronić się przed odpowiedzialnością cywilną i karną.
Rozbieżności w orzecznictwie w sprawie zakresu odpowiedzialności z umowy OC posiadaczy pojazdów wielofunkcyjnych (szkoda koparki a OC)
Pojęcie „ruchu pojazdu” w zakresie szkód koparek
W przypadku odpowiedzialności OC sprawcy za szkody, które nie powstały w trakcie ruchu pojazdu a np. w trakcie garażowania, postoju itp. – przyjmuje się nieco odmienne zasady odpowiedzialności właściciela pojazdu (ewentualnego sprawcy).
Jeszcze inaczej wyglądała do tej pory sprawa odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez pojazd wielofunkcyjny (szkody koparek). Kwestią sporną pozostawała interpretacja i podejście do odpowiedzialności w przypadku ruchu i braku ruchu pojazdu wielofunkcyjnego.
Za pojazd wielofunkcyjny można uznać m.in. koparki, spycharki czy ciągniki z podpiętymi urządzeniami. Pojazdy te mogą spełniać wiele funkcji. Nie służą wyłącznie przemieszczaniu się osoby kierującej, a mają funkcje techniczne np. kopanie itp., co również wiąże się z możliwością powstania szkód różnego rodzaju (innej specyfiki niż w przypadku szkód komunikacyjnych między pojazdami).
Dawniej, orzecznictwo różnie rozumiało pojęcie „ruchu” pojazdu. Początkowo było ono rozumiane szeroko. Ruchem pojazdu był każdy ruch, niezależnie od pełnionej funkcji. Decydującym czynnikiem jest praca silnika (włączony lub wyłączony). Oznacza to, że już samo zapalenie pojazdu np. włączenie koparki było traktowane jako ruch pojazdu. Jeśli zatem występował np. tego rodzaju ruch pojazdu (odpalony silnik lub minimalny ruch); uznawało się, że sprzęt (np. koparka) była używana w celu komunikacyjnym, ale też jako narzędzie pracy. Przyjmowało się dwufunkcyjność takich sytuacji tj. nie tylko komunikację, ale też pracę np. koparki.
Po jakimś czasie pojęcie ruchu i jego wykładnia oraz jej znaczenie w odszkodowaniach za szkody wyrządzone przez pojazdy wielofunkcyjne, zaczęło się zmieniać (tj. zawężać). Orzecznictwo sądowe przyjmowało, że należy rozróżnić te dwie funkcje sprzętu. Odróżniano zatem ruch związany z przemieszczaniem np. koparki (funkcja komunikacyjna), od sytuacji pracy. Przykładowo orzeczenia SN w wyrokach z dnia 08.09.2019r. (IX CSK 292/18) i 10.10.2019r. (I PK 137/18) wskazał na rozróżnienie tych dwóch funkcji. Ruch pojazdu połączono z funkcją komunikacyjną sprzętu. Pogląd ten nie był korzystny dla poszkodowanych. Ubezpieczyciele odmawiali wypłaty odszkodowania jeśli pojazd nie był w ruchu rozumianym jako komunikacja.
Uchwała Sądu Najwyższego – ujednolicenie orzecznictwa
Rzecznik Finansowy jako podmiot pomagający poszkodowanym w uzyskaniu właściwych świadczeń od ubezpieczycieli, ma również prawo do wystąpienia do SN z wnioskiem o rozstrzygnięcie zakresu odpowiedzialności z umowy OC posiadaczy pojazdów wielofunkcyjnych. W związku z wnioskiem Rzecznika Finansowego SN wydał uchwałę (uchwała SN z dnia 14.01.2022r., sygn. III CZP 7/22), w której ujednolicił podejście do sprawy wykładni pojęcia „ruchu pojazdu” i zakresu odpowiedzialności ubezpieczyciela za szkody wyrządzone przez pojazdu wielofunkcyjne.
Uchwała SN wskazuje na rozszerzenie zakresu odpowiedzialności ubezpieczyciela pojazdu wielofunkcyjnego również na szkody wyrządzone przez pojazdy wielofunkcyjne w trakcie pracy pojazdu (szkody koparek) tj. nie koniecznie musi być wykonywana funkcja komunikacyjna, a wystarczy, aby urządzenie było uruchomione i np. pracowało.
Uchwała porządkuje pogląd w sprawie odpowiedzialności ubezpieczycieli. Przede wszystkim, ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność nie tylko kiedy np. koparka się porusza w związku ze zmianą miejsca pracy (komunikacja), ale także w związku z pracą (jakąkolwiek np. kopaniem dołu). Jest to stanowisko korzystniejsze dla poszkodowanych. Ruch pojazdu został zdefiniowny nie tylko jako komunikacja (funkcja), ale też praca pojazdu (narzędzie pracy), czyli np. kopanie dołu.
Za szkodę wyrządzoną np. przez operatora koparki, ubezpieczyciel będzie odpowiadał z tytułu zawartej umowy OC:
w sytuacji, gdy szkoda powstanie w związku z ruchem tego pojazdu po drodze,
w sytuacji, gdy szkoda zostanie wyrządzona w trakcie pracy koparki, np. gdy ktoś zostanie uderzony łyżką koparki.
Ponadto, odpowiedzialność ubezpieczyciela obejmuje szkody wyrządzone przez urządzenie zamontowane w pojeździe, także wtedy, gdy w chwili wyrządzenia szkody, pojazd nie pełnił funkcji komunikacyjnej.
Z powyższych względów należy ocenić powyższą uchwałę pozytywnie. Rozszerza ona i porządkuje kwestie odpowiedzialności ubezpieczyciela za szkody wyrządzone np. koparką. Szkody obejmują nie tylko komunikacyjną funkcję ruchu, ale także wiążą odpowiedzialność za szkody z sytuacjami związanymi z pracą (narzędzie pracy) takiego pojazdu.
Prowadzimy sprawy z tego zakresu. Możemy taką szkodę odkupić, poprowadzić w sądzie lub pomóc w przypadku odmowy wypłaty odszkodowania czy w zakresie ustalenia zakresu szkody.

kontakt
Zapraszamy do kontaktu.
Sprawdź bezpłatnie ile powinno wynieść Twoje odszkodowanie i uzyskaj dopłatę do odszkodowania
Szkoda całkowita VAT – kwestie podatkowe przy sprzedaży wraku
Szkoda całkowita VAT – czy naliczać ? Sprzedaż pozostałości pojazdu a VAT
Szkoda całkowita VAT – czy naliczać i inne zagadnienia ?
Szkoda całkowita VAT – czy występuje ? Czy należy odprowadzać cokolwiek do urzędu skarbowego ? Czy można go rozliczyć ? Jakie dokumenty złożyć ? itp.
Powyższe pytania i zagadnienia są czasami przedmiotem sporów i dyskusji, nie tylko z urzędami skarbowymi, ale także z ubezpieczycielami. W szczególności ubezpieczyciele czasami nie dopilnowują odpowiednich formalności związanych z podatkiem VAT we szkodzie całkowitej. Czasami nawet nie wypłacają podatku VAT, gdy występuje szkoda całkowita, lub niewłaściwie go naliczają czy pomijają, nawet gdy jesteśmy osobami prywatnymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej. Występuje na tym tle wiele nieporozumień i niejasności.
Ponadto, organy skarbowe również nie mają jednolitego podejścia w tym zakresie. Przedsiębiorcy i osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej narażają się na różnego rodzaju kary związane z niewłaściwym rozliczeniem podatku VAT we szkodzie całkowitej.
Co zrobić, abyśmy nie ponieśli negatywnych konsekwencji związanych z ewentualnym brakiem zapłaty podatku VAT we szkodzie całkowitej ? Co zrobić, abyśmy nie stracili równowartości podatku VAT, który ubezpieczyciel nam powinien wypłacić ? Czy ten podatek (VAT) po prostu nam się należy ? Co zrobić jeśli ubezpieczyciel przy szkodzie całkowitej nie wypłaca podatku VAT, który nam się należy ?
Szkoda całkowita VAT (oświadczenie)
Przy szkodzie całkowitej VAT jest kwestią istotną. Nieraz stanowi dużą kwotę, a przy opóźnieniu w jego wypłacie, może pojawić się problem natury finansowej. Choć wydawać by się mogło, że wszystko jest oczywiste, to VAT przy szkodzie całkowitej jest jednak skomplikowaną sprawą.
Przy sprzedaży pozostałości pojazdu po szkodzie całkowitej VAT jest jedną z istotnych kwestii, których należy dopilnować. VAT przy szkodzie całkowitej i związane z nim zagadnienia formalne, wynikają z obowiązujących w Polsce przepisów w zakresie podatku od towarów i usług (VAT) oraz obowiązujących przepisów prawa cywilnego, zwłaszcza w zakresie odszkodowań.
W przypadku szkody całkowitej (gdy wartość naprawy przekracza wartość pojazdu i naprawa nie jest ekonomicznie uzasadniona) – jedną z możliwości dalszego losu pozostałości pojazdu po szkodzie (wraku) jest przeznaczenie go na sprzedaż. Może odbyć się ona na własną rękę lub na aukcji i za pośrednictwem ubezpieczyciela.
Sprzedaż samochodu po szkodzie całkowitej wiąże się z wieloma formalnościami i niuansami, szczególnie w kontekście podatku VAT. W tym artykule wyjaśnimy, jak rozliczyć sprzedaż wraku pojazdu, uwzględniając różne scenariusze i obowiązujące przepisy.
Wiele nieporozumień na początku i do końca sprawy szkody całkowitej – rozwiązuje właściwe złożenie oświadczenia w zakresie VAT. Należy w nim wskazać, czy prowadzimy działalność gospodarczą czy też jesteśmy zwykłymi osobami fizycznymi jej nieprowadzącymi. Jeśli przy zakupie pojazdu przysługiwało nam prawo do rozliczenia VAT albo jesteśmy czynnymi podatnikami VAT (przedsiębiorcy) – należy to wszystko czytelnie wskazać w oświadczeniu VAT, które stanowi dla ubezpieczyciela ważną informację o sposobie rozliczenia VAT przy szkodzie całkowitej.
Jeśli popełnimy w oświadczeniu VAT jakieś błędy, to mogą one być trudne do wyprostowania.
Ważne, żeby na początku likwidacji szkody, złożyć takie oświadczenie, nawet jeśli czasem ubezpieczyciel o to nie wnioskuje, gdyż nierzadko nawet osoby fizyczne mają pominiętą kwotę VAT we wypłacie odszkodowania czy rozliczeniu szkody całkowitej. Często dochodzi też do błędów i nieporozumień, więc warto takie proste oświadczenie złożyć na początku likwidacji szkody.
Wzór takiego oświadczenia można znaleźć na naszej stronie internetowej w zakładce, dokumenty do pobrania.
Stawka VAT a rodzaj sprzedawcy przy szkodzie całkowitej:
- Przedsiębiorca:
- Sprzedaż wraku po szkodzie całkowitej: 23% VAT, z wyjątkiem sytuacji, gdy wrak jest klasyfikowany jako „części i akcesoria pojazdów samochodowych” (PKWiU 38.11.49.0) – wtedy obowiązuje mechanizm podzielonej płatności.
- Sprzedaż samochodu przed szkodą: Stawka VAT, która obowiązywała przy zakupie.
- Osoba prywatna:
- Zwolniona z VAT, jeśli samochód był użytkowany prywatnie przez co najmniej pół roku.
Faktura VAT i dokumenty – szkoda całkowita:
Przedsiębiorca:
- Wystawia fakturę VAT, uwzględniając stawkę VAT i inne wymagane dane.
- Dołącza dokumenty potwierdzające szkodę (np. kosztorys naprawy, decyzję ubezpieczyciela).
Osoba prywatna:
- Wystawia umowę kupna-sprzedaży.
- Dołącza dokumenty potwierdzające szkodę (np. kosztorys naprawy, decyzję ubezpieczyciela).
Szkoda całkowita a VAT – odliczenie:
- Kupujący wrak może odliczyć VAT, jeśli:
- Jest czynnym podatnikiem VAT.
- Wrak wykorzysta do działalności gospodarczej.
- Posiada fakturę VAT z prawidłowo wykazaną stawką VAT.
Podatek dochodowy przy szkodzie całkowitej:
- Przychód ze sprzedaży wraku podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
- Kosztem uzyskania przychodu może być cena zakupu samochodu, a także wydatki związane z naprawą (jeśli naprawa była wykonana).
Zalecenia w zakresie podatku VAT przy szkodzie całkowitej:
- Dokładnie sprawdź obowiązujące przepisy VAT i podatkowe.
- Skonsultuj się z doradcą podatkowym, jeśli masz wątpliwości.
- Zachowaj wszystkie dokumenty związane ze sprzedażą wraku.
Podsumowanie
Sprzedaż samochodu po szkodzie całkowitej wiąże się z wieloma szczegółami, w szczególności w zakresie VAT. Dokładne rozliczenie VAT i innych podatków zależy od specyfiki danej sytuacji. W razie wątpliwości, skonsultuj się z ekspertem, aby uniknąć błędów i komplikacji.
- Dodatkowe informacje znajdziesz w:
- Ustawa o podatku od towarów i usług
- Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych / prawnych
- Interpretacje podatkowe dotyczące sprzedaży samochodów po szkodzie całkowitej
- Ministerstwo Finansów
- Krajowa Administracja Skarbowa
- Krajowa Informacja Skarbowa (infolinia)
- Zapraszamy do kontaktu, chętnie udzielimy dalszych informacji
- Oświadczenie VAT – można znaleźć w zakładce Dokumenty do pobrania na naszej www.
Sprawdź ile należy Ci się jeszcze dopłaty do odszkodowania